Wil jij ook spilkiekes in jouw buurt? Gewoon doen! 

Een lapje grond, buurtbewoners die de kippen in de watten leggen en basiskennis mbt het houden van kippen zijn nodig om zelf aan de slag te gaan. We trachten onze kennis te delen in een aantal stappen/hoofdstukken. Deze teksten zijn overgenomen van de website www.hetspilvarken.be en https://www.levendehave.nl/dierenwikis/pluimvee/verzorging-van-kippen (licht aangepast). Vooral doen is belangrijk en alles voldoende onder een code van goede praktijken communiceren aan hulpboeren, buurtbewoners en bezoekers.

Stap 1: Zoek een geschikt terrein in je buurt

Er zijn meestal meer ‘verborgen’ ruimtes in de stad dan de meeste mensen denken. Dat kunnen publieke ruimtes zijn, tuinen van woonzorgcentra of sociale huisvesting (vaak semi publiek), rondom kerken, leegstaande private terreinen, … Er zijn in Antwerpen ook diverse samentuinen die vaak interessant zijn voor kippen. Je moet voor enkele kippen toch rekenen op een 30-tal m² en met voldoende afstand tot naburige huizen.

Er moet mogelijkheid zijn tot schuilen voor de zon, maar ook voor regen, hagel. Een kip moet een droog onderkomen ter beschikking hebben waar zij altijd toegang toe heeft. Kippen hebben nood aan groen: idealiter gras. En zand om een zandbad te kunnen nemen! Dus zeker geen ruimte die beperkt is tot beton of stenen.

Meer info over huisvesting van kippen: https://www.levendehave.nl/dierenwikis/pluimvee/huisvesting-van-kippen

Voor enkele kippen heb je geen vergunning nodig. Best wel de eigenaar en/of je lokale bestuur raadplegen en goeie afspraken maken. Best ook van meet af aan een goed contact proberen opbouwen met de omliggende buren. In geval van klachten of overlast, moet je snel en adequaat problemen oplossen. Zorg dat er een duidelijk contactpersoon is, zowel voor de omgeving als de stad.

stap 2: Zoek buren en buurtgenoten, familie en/of vrienden om samen voor de kippen te zorgen.

Je hebt een groep enthousiaste buurtbewoners nodig. In Antwerpen-Noord zijn we met een 8-tal gezinnen die zich wekelijks één vaste dag engageren om de kippen te verzorgen. Best leg je ook een wachtlijst aan. Via een whatsapp groep verwittig je je buren indien je verlet bent.

Binnen de groep vind je altijd wel verschillende profielen die je nodig hebt om er een waardig seizoen van te maken: handige harry’s voor het bouwen van omheining en hok, mensen die voedselafval ophalen, mensen die kippen voederen, iemand die zich ontfermt over de fiannciën, …

Enkel hulpboeren mogen de spilkiekes voederen. Er zijn dagelijks voedermomenten, iedereen heeft een vaste dag. Op zondag is er iemand die alles wekelijks reinigt. In Antwerpen-Noord hebben we bewust een afgesloten hok gemaakt, om mogelijke overlast of dierenmishandeling te kunnen controleren.

Stap 3: Installeer enkele (online) tools om vlot onderling te communiceren

Online tools zoals een Whatsapp en/of Facebookgroep zijn heel handig. Als er mensen toch niet graag met sociale media werken, dan kan je ook een krijtbord gebruiken en/of een combinatie. In een online groep kunnen de leden onderling met elkaar en met de buurt te laten communiceren, het reilen en zeilen op de site te bespreken en om problemen te signaleren.

Waarom?

Facebook en Whatsapp zijn een manier waarop snel met elkaar gecommuniceerd kan worden. Het is een handige tool om last-minute shifts te wisselen, problemen op de site aan te kaarten of op te roepen tot actie. Door het informele karakter is het laagdrempelig en kan het meewerken aan een positieve groepsdynamiek.

• Leveranciers kunnen melden dat er overschotten zijn

• Opvolging van de kalender

• Organisatie van klusjesdagen

• Praktisch geregel onder buren

• Leutigheden

Tips:

• Plaats het online beurtrolsysteem in de beschrijving van de groep of plaats het in een bericht dat je vastzet in de groep. Op deze manier kan iedereen snel de kalender terugvinden

• We stellen vast dat er vaak een vriendengroepje ontstaat die graag grappige berichten in de groep zetten. Dit kan zorgen voor een ons-kent-ons-gevoel en nieuwe buren afschrikken. Wij hebben daarom gekozen om voor zulke berichten een Whatsapp groep op te richten.

stap 4: Sprokkelen van (financiële) middelen

Wil jij ook spilkiekes in jouw buurt? Gewoon doen! Je moet rekenen dat je ongeveer 1500 euro aan financiële middelen nodig hebt om een heel degelijk kippenren te bouwen, communicatie op te starten, etc. Je kan zelf financiële en andere middelen (hout, kippengaas, tools, …) in je buurt sprokkelen (bvb. via civic crowdfunding), via een buurtbenefiet, …  Je kan soms ook bij lokale besturen terecht voor kleinere projectsubsidies.

Stap 5: Bouw een kippenren

Pluimvee heeft ruimte nodig, alle mooie, kant-en-klare aangeboden houten hokjes met een rennetje ten spijt. Als je de kippen dag en nacht in een hok met een ren wilt huisvesten, reken dan per volwassen kip minstens op enkele vierkante meters. Omdat kippen behoefte hebben aan voldoende afzonderings- en ontspanningsmogelijkheden, kan in de ren lage beplanting worden aangebracht en een mogelijkheid om een stofbad te nemen. Ook doe je kippen een plezier met een wat humusrijke bodem, waar bladeren op vallen en kunnen verteren. Dan hebben de kippen wat te scharrelen.

Het mooiste is natuurlijk als de kippen buiten los kunnen lopen. Ter bescherming tegen natuurlijke vijanden zoals roofvogels en vossen is voor vrij rond lopende kippen een nachthok vaak afdoende, met daarin een zitstok, waar de dieren op kunnen zodra de avond invalt. Hou voor het nachthok een maat van 2 vierkante meter per drie kippen aan. Krielkippen of dwerghoenders kunnen uiteraard met wat minder ruimte toe. Een kip is een beweeglijk dier dat graag scharrelt.

Kippenren
Kun je de kippen niet los laten, zorg dan voor een ren. Voor  zes leghennen is minimaal 18 vierkante meter nodig. Een dergelijke ruimte kan in drieën worden verdeeld, zodat de kippen kunnen rouleren. Een kip is een beweeglijk dier dat graag scharrelt. Te veel kippen in een te klein hok kan verenpikken onder elkaar veroorzaken en de ziektedruk verhogen.
Blijven de kippen in de ren, dan is het goed regelmatig tuin- of groenteafval in de ren te gooien. De dieren hebben dan wat te doen. Let wel op: afval bederft snel. Geef ze zo nu en dan een baaltje stro. Daar zijn de kippen uren zoet mee.
Ook het omspitten van de vastgelopen grond in de buitenuitloop hoort bij de standaard verzorging. Enerzijds om de dieren te kunnen laten pikken in losse grond en anderzijds om de ziektedruk te verlagen.
Er zijn diverse mogelijkheden voor de ondergrond: boomschors, zand, houtsnippers. Voor welk materiaal je kiest is afhankelijk van de vraag of je ren overdekt is of niet. Zit er geen dak op, dan zijn materialen die vocht vasthouden niet aan te raden. Je krijgt dan al gauw schimmel en modder in de kippenren. Je zult hoe dan ook de bodem geregeld moeten verversen.
Gras is een prima ondergrond voor een kippenren, maar de kippen zullen er wel in gaan krabben. Dat is natuurlijk gedrag, zo zoeken ze naar voedsel. Of je nog wat gras overhoudt is afhankelijk van het aantal kippen en de omvang van de ren. Ook kun je een deel van de ren betegelen, zodat de kippen altijd ergens een droge ondergrond hebben. 

Stap 6: Voederen en verzorgen van kippen

Permanente beschikbaarheid van voer en schoon water vormen de basis van een goede verzorging van kippen. Ook hygiëne speelt een grote rol. Hoe meer kippen in een kleine ruimte, hoe vaker er moet worden schoongemaakt. Het reinigen en ontsmetten van het kippenhok kan het beste gebeuren met water, zeep en halamid. Dit laatste is een chloorverbinding (niet vernevelen; naspoelen met water). Er zijn speciale waterkokers die stoom produceren. Daarmee kunnen op milieuvriendelijke wijze kieren en naden worden verhit.
Verder moeten kippen geregeld worden geïnspecteerd op de aanwezigheid van parasieten. Zie hieronder de wiki over het hanteren van pluimvee.
Kippen die los lopen hebben extra bescherming nodig tegen roofdieren. Zorg ervoor dat ze kunnen wegvluchten onder struiken. Niet alle kippen zijn even alert en waarschuwen elkaar voor indringers. Doe ze ’s nachts in een goed afgesloten nachthok. Daarmee bescherm je de kippen tegen de vos.

Om te voorkomen dat kippen van het erf af vliegen, kunnen ze gekortwiekt worden. Kortwieken en leewieken zijn twee verschillende ingrepen. Het eerste is wel toegestaan, het tweede verboden.

stap 7: Verzamel voedseloverschotten – buurtcomposteren

Ja, kippen kunnen alles eten. Althans veel. Kippen zijn omnivoren. Ze eten zelfs een kleine muis als het zo uitkomt. De vraag die de laatste tijd opkomt is: kunnen kippen ook voedselresten opeten die de mens over heeft en op die manier verspilling tegengaan?

In principe is keukenafval niet gevaarlijk voor kippen. Integendeel, het vormt meestal een gevarieerde aanvulling op het normale rantsoen. Maar voedselresten bevatten vaak zout en daar heeft de kip geen behoefte aan. Ook zijn ze vaak te vet en dat is evenmin goed voor een kip. Brood kan gaan gisten in het darmkanaal. Een enkel korstje kan, maar teveel is dus niet goed. Zo moet er eigenlijk bij alles goed worden gekeken of het wel of niet geschikt is. Een beetje gekookte rijst kan, als de korrels niet te groot zijn en de rijst ongezouten is. De schillen van een gewassen appel bijvoorbeeld, kunnen altijd naar de kippen; de schillen van de aardappel weer niet. Bijvoeren met keukenafval moet dus selectief gebeuren en altijd als aanvulling op het normale voer van een goede samenstelling. Geef de kippen in elk geval niet meer keukenafval dan ze dezelfde dag op kunnen. Als er restjes achterblijven trekken die ongedierte aan.

Wij gebruiken spilkiekes om samen met ons voedseloverschotten te verwerken tot compost. Wij hebben een buurtcompostering gecombineerd met het kippenhok. Dat is heel handig; als je het kippenhok reinigt, dan kan je alle in de compostbakken achter laten. Zo krijg je ook een goeie mix van materialen (keuken, snoei, tuinafval, …), keer je regelmatig je compost om. Als de compost klaar is, gebruiken we hem in onze samentuin. Wij gingen op zoek naar enkele ‘voedselafval’-leveranciers in de buurt. Hierbij wordt in eerste instantie gedacht aan biologische, vegetarische restaurants, horeca.  Diverse buurtbewoners komen hun groenafval brengen naar de buurtcompostering.

Stap 8: Organiseer regelmatig een buurtfeestje

Het contact in de groep en met de omgeving is cruciaal. Idealiter organiseer je jaarlijks een klein buurtfeestje en/of opendeur. Mensen kunnen een bezoekje brengen, vragen stellen, een hapje en een drankje nemen, klapke doen. Geïnteresseerden kunnen betrokken worden. Uiteindelijk is dit vooral een sociaal project.

Stap 9: Evalueer en stuur regelmatig bij

Wij komen met onze groep elk jaar één of twee keer samen, meestal in de herfst of de winter. We blikken samen terug en vooruit: wat loopt goed, wat loopt minder goed, hoe sturen we bij, wat kan er van groot onderhoud gebeuren, herstellingen, investeringen, experimenten.

Meer info en advies: koenwynants@hotmail.com